“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, suy cho cùng là sự suy thoái về mặt chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống với các biểu hiện cụ thể, chẳng hạn như suy giảm về nhận thức, về tư tưởng chính trị, phẩm chất, chuẩn mực đạo đức… Nguyên nhân sâu xa và chủ yếu nhất của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là do thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí phấu đấu, lập trường tư tưởng không vững vàng, hoang mang, dao động trước những tác động từ bên ngoài. Tất nhiên, nó còn bắt nguồn từ sự chống phá quyết liệt, nhất là từ hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch và phản động nhằm hướng lái đối tượng bị tác động đi theo quỹ đạo của chúng.

Cũng như giới trẻ trên cả nước, hiện nay, về cơ bản, thanh niên DTTS đều ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình, tích cực tham gia xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, có rất nhiều đóng góp vào sự phát triển ở vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa. Sở dĩ có được kết quả đáng mừng đó là do mặt bằng nhận thức cũng như trình độ học vấn của thanh niên DTTS ngày càng được nâng lên theo thời gian.

Bên cạnh đó, sự thích nghi với những yêu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN trong bối cảnh xu thế hội nhập toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ cũng là điều kiện thuận lợi để thanh niên DTTS có thể tiếp thu các kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh, đổi mới tư duy, từng bước thoát nghèo và làm giàu trên chính mảnh đất của mình.

Tuy nhiên, cùng với những mặt mạnh, ở miền núi, vùng sâu, vùng xa còn một bộ phận thanh niên là người DTTS có nhận thức các vấn đề chính trị - xã hội còn hạn chế, bản lĩnh chính trị chưa thực sự vững vàng. Một bộ phận thanh niên DTTS chỉ hứng thú với những trào lưu mới, với lối sống hưởng thụ, xa rời các phong tục, tập quán truyền thống nên dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng, dụ dỗ, lừa phỉnh, đặc biệt là đối với các vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng và vấn đề dân tộc.

Khi tiến hành triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 4 khóa XII, Trung ương Đảng đã khẳng định, việc thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 trong đoàn viên, thanh niên, giới trẻ có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đối với giới trẻ DTTS, xuất phát từ những đặc thù nêu trên, việc giúp họ tự giác rèn luyện, tăng cường “sức đề kháng”, nâng cao khả năng “tự bảo vệ” trước mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch và phản động là hết sức cần thiết. Bởi, trong bối cảnh các thế lực thù địch và phản động đang ráo riết “chĩa mũi dùi” nhằm thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình” ở vùng DTTS, trong đó, giới trẻ là một trong những đối tượng được chúng đặc biệt quan tâm, nếu mỗi thanh niên thiếu bản lĩnh chính trị sẽ dễ dàng bị bị kẻ địch lợi dụng, lôi kéo, mua chuộc.

Thực tế, thời gian gần đây, các thế lực thù địch và các phần tử cơ hội chính trị tìm mọi cách áp dụng các thủ đoạn và sách lược mới để thực hiện “diễn biến hòa bình” ở vùng miền núi, DTTS - địa bàn chiến lược về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh. Một trong những phương thức mà chúng cho rằng cần thiết vì rất hiệu quả là dựng lên những “ngọn cờ” là người trẻ vốn sớm được tiếp cận với công nghệ thông tin, Internet nói chung, mạng xã hội nói riêng, có thể lợi dụng các diễn đàn, trang mạng trên Internet để phát tán đơn, thư, tài liệu vu cáo, đả kích chế độ ta theo chỉ đạo của chúng. Thực tiễn, ở vùng DTTS thời gian qua đã xuất hiện một số “ngọn cờ” như vậy. Điều nguy hại là do tính chất đặc thù của cộng đồng DTTS, những nhận thức và hành động “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của đối tượng đã bị lây nhiễm “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” rất dễ lây lan, phát tán và được người khác nghe theo…

Để đẩy lùi nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong thanh niên DTTS, có rất nhiều việc cần làm trước mắt cũng như lâu dài. Cần nhận rõ muốn phòng ngừa, ngăn chặn những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, phải làm sao mỗi thanh niên DTTS đều có ý thức tự tu dưỡng, rèn luyện, tự bồi đắp bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức, lối sống lành mạnh, có ý chí phấn đấu, tiến thủ và ý thức vươn lên trong cuộc sống. Nói cách khác, để giúp thanh niên DTTS tự phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống thì phải giúp họ tự nhận diện và chủ động phòng chống “diễn biến hòa bình”, tự triệt tiêu các tác nhân làm nảy sinh “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Giải pháp mang tính căn cơ nhất vẫn là phải làm sao giúp cho từng người khỏe hơn, mạnh hơn từ mỗi “tế bào nhận thức” của mình, có thể tự chủ động phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Muốn vậy, với vai trò là cơ quan “đầu tàu” trong phong trào, công tác đoàn thanh niên ở cơ sở cần thường xuyên trao đổi thông tin về âm mưu, thủ đoạn của chiến lược “diễn biến hòa bình”.

Đặc biệt, các phương thức thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” do kẻ địch áp dụng ở vùng DTTS, nhất là đối với giới trẻ nhằm tăng cường chống phá, gây chia rẽ nội bộ, “bẻ lái” tư tưởng chính trị, đồng thời tha hóa, khống chế về mặt tinh thần đối với giới trẻ người DTTS cũng cần các tổ chức cơ sở đoàn trên địa bàn thường xuyên quán triệt.

Cùng với đó, các cấp bộ Đoàn ở các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa cũng cần tìm giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt, phong trào đoàn các cấp, từ đó thu hút đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia, tạo không khí thu đua lành mạnh, vui tươi, sôi nổi. Mặt khác, giới trẻ DTTS cũng cần được các cấp chính quyền tạo mọi điều kiện để học hỏi, rèn luyện, hun đúc bản lĩnh chính trị vững vàng, sống có mục tiêu, lý tưởng, có tinh thần cống hiến, phát huy sức trẻ, năng động, sáng tạo, vững vàng trong cuộc sống… Đó chính là những “liều thuốc” quan trọng để giúp mỗi thanh niên trong cộng đồng DTTS tăng cường sức đề kháng, chống lại sự suy thoái; “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong bản thân mình, vô hiệu hóa mọi âm mưu của kẻ xấu.