Thiệt hại trước mắt

Trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, việc học trực tuyến là giải pháp bắt buộc khi học sinh không thể đến trường. Chưa bàn đến chất lượng mà chỉ xét trên phương diện kinh tế, việc học trực tuyến đã làm tăng chi phí giáo dục lên rất nhiều.

Học sinh học trực tuyến cần có đủ các thiết bị như máy tính, loa, tai nghe có micro, máy in - một bộ như vậy rẻ nhất cũng xấp xỉ 10 triệu đồng. Với những gia đình có hai con nếu học cùng buổi thì đồng nghĩa với việc phải có hai bộ thiết bị để học như vậy.

Vì thế, đại đa số gia đình điều kiện kinh tế eo hẹp, lựa chọn khả thi nhất là mua cho con chiếc điện thoại thông minh giá rẻ. Nhưng dù rẻ thì mỗi chiếc điện thoại có đủ chức năng để học trực tuyến ít nhất cũng vài triệu đồng.

Ở góc độ toàn ngành, việc chuyển sang giảng dạy trực tuyến khiến chi phí giáo dục tăng lên cấp số nhân. Chỉ tính từ đầu học kỳ 2 của năm học 2020 - 2021, toàn bộ chương trình đào tạo của ngành đã bị xáo trộn, gây phát sinh thêm nhiều chi phí để xây dựng, thiết kế lại chương trình. Đó là chưa kể còn các chi phí cho công tác tiêu độc, khử trùng, phòng, chống dịch bệnh trong nhiều tháng qua và các chi phí khác chưa thống kê hết được.

Tác động lâu dài

Trong khi chi phí GD&ĐT tăng lên thì dịch vụ giáo dục (DVGD) lại suy giảm mạnh. Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, DVGD có mức suy giảm kinh tế lớn nhất so với tất cả lĩnh vực.

Báo cáo đánh giá tác động của dịch Covid-19 đến nền kinh tế và các khuyến nghị chính sách của Trường Đại học Kinh tế quốc dân vừa được công bố cho thấy, mức suy giảm DVGD tương ứng với diễn biến dịch bệnh. Theo đó, nếu hết dịch trong tháng 4/2020, DVGD sẽ suy giảm 35% với chuyển đổi học qua mạng. Nếu dịch kéo dài đến hết tháng 6, mức suy giảm có thể lên tới 60% và phải cơ cấu ngành.

Đây rõ ràng là những thiệt hại rất lớn, nhưng là trước mắt. Về lâu dài, ngành GD&ĐT sẽ chịu những tác động lớn do dịch Covid-19. Đầu tiên phải kể đến thi THPT; do lịch học bị xáo trộn, hiện Bộ GD&ĐT đã xây dựng hai phương án, hoặc bỏ kỳ thi THPT năm nay, hoặc vẫn tổ chức nhưng giao cho các địa phương xét tốt nghiệp THPT.

Cả hai phương án đều có vướng mắc. Bởi nếu bỏ kỳ thi THPT thì phải sửa đổi Luật Giáo dục vừa mới được bổ sung, sửa đổi; còn nếu giao cho các địa phương tự xét tuyển thì “chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra”.

Một vấn đề cũng cần suy nghĩ nghiêm túc là phát triển mô hình học trực tuyến. Đại dịch Covid-19 là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để ngành Giáo dục từng bước thích ứng với thời đại 4.0.

Nhưng để phát triển mô hình giáo dục này còn rất nhiều việc phải làm; đó là con người, phương tiện, chương trình giáo dục… Ngoài ra, mô hình học trực tuyến chỉ khả thi khi điều kiện kinh tế của gia đình học sinh đáp ứng được các đòi hỏi về trang thiết bị học tập. Nhưng hiện nay, đại đa số học sinh đều có gia cảnh không khá giả, nhất là học sinh DTTS ở miền núi thì học trực tuyến vẫn quá tầm tay.

Vậy nên, cùng với việc xây dựng mô hình học trực tuyến một cách bài bản thì vấn đề then chốt vẫn là thúc đẩy các giải pháp phát triển kinh tế, giảm khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền, bảo đảm tất cả học sinh cả nước, đặc biệt là vùng DTTS, đều đủ điều kiện về trang thiết bị phục vụ học trực tuyến.