Tham dự phiên họp có các thành viên Hội đồng; TS. Phan Văn Hùng, nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT; đại diện Bộ KH&CN, Vụ Tổng hợp (UBDT), Ban Chủ nhiệm Đề tài và một số nhà khoa học.

Đề tài “Những vấn đề cấp bách trong thực hiện tái định cư ở vùng DTTS và miền núi nước ta hiện nay”, mã số CTDT.47.18/16-20 do TS. Nguyễn Lâm Thành là Chủ nhiệm Đề tài; Trung tâm Thông tin Phát triển nông nghiệp nông thôn (Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn) là đơn vị chủ trì thực hiện.

Trong thời gian qua, để phát triển kinh tế, chúng ta đã có nhiều dự án thu hồi đất để xây dựng các công trình thủy điện, đường giao thông, thủy lợi (hồ đập)... làm ảnh hưởng tới đời sống của người dân. Tổng kết về các chương trình/dự án thu hồi đất và tái định cư ở vùng DTTS và miền núi đã chỉ ra các dự án này còn rất nhiều bất cập. Các đánh giá cho thấy các chính sách tái định cư chưa giúp cho vùng DTTS và miền núi phát triển bền vững, chưa đạt được các quan điểm về chính sách dân tộc, chưa đảm bảo được các mục tiêu trong Chiến lược phát triển bền vững giai đoạn 2011-2020.

Mục tiêu của Đề tài là nghiên cứu những vấn đề cấp bách trong thực hiện chính sách tái định cư ở vùng DTTS và miền núi nước ta từ năm 1986 đến nay để làm rõ kết quả, hiệu quả, tác động của các chính sách tái định cư, từ đó đề xuất quan điểm, giải pháp, góp phần hoàn thiện chính sách tái định cư ở vùng DTTS và miền núi nước ta đến năm 2030.

Triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu, Đề tài đã đề xuất các chỉ tiêu đánh giá chính sách tái định cư ở vùng DTTS và miền núi, khung phân tích và phương pháp đánh giá. Ngoài việc thu thập các thông tin, số liệu thống kê, báo cáo từ các địa phương, bộ ngành và các tổ chức nghiên cứu, Đề tài thực hiện khảo sát quy mô lớn tại 10 tỉnh của 4 vùng: miền núi phía Bắc, duyên hải miền Trung, Đông Nam bộ và Tây Nguyên; thực hiện phỏng vấn 270 cán bộ, chuyên gia và khảo sát 3.510 hộ gia đình/cá nhân.

TS. Nguyễn Lâm Thành - Chủ nhiệm Đề tài trình bày một số ý kiến tiếp thu, giải trình

Từ công tác dự báo xu hướng vận động và tác động của những vấn đề cấp bách trong thực hiện tái định cư, Đề tài đã đề xuất quan điểm về tái định cư do thu hồi đất ở vùng DTTS và miền núi. Về giải pháp hoàn thiện khung chính sách tái định cư ở vùng DTTS và miền núi, Đề tài đề xuất các nhóm giải pháp như: Hoàn thiện khâu lập quy hoạch, kế hoạch tái định cư; Phát triển bền vững cơ sở hạ tầng khu tái định cư; Tăng cường sự tham gia của người dân và các bên liên quan; Chính sách bồi thường/đền bù; Hỗ trợ khôi phục sản xuất và phát triển kinh tế (chính sách hỗ trợ, chính sách tín dụng, đổi mới công tác đào tạo và chuyển đổi nghề); Xây dựng quỹ hỗ trợ người dân hậu tái định cư và một số đề xuất hoàn thiện, sửa đổi một số chính sách tạo điều kiện đáp ứng các tiêu chí giảm nghèo đa chiều cho người dân tái định cư; Bảo tồn và duy trì văn hóa cộng đồng và hỗ trợ hội nhập cộng đồng vùng tái định cư; Hoàn thiện chính sách bảo vệ môi trường sống khu tái định cư...

Các thành viên Hội đồng đánh giá Ban Chủ nhiệm Đề tài đã triển khai nghiên cứu công phu, khoa học, bộ dữ liệu tin cậy, có sự đối sánh với các số liệu được cập nhật, các đề xuất có tính khoa học và thực tiễn cao. Góp ý để hoàn thiện Đề tài, các thành viên Hội đồng đề nghị cần xác định yếu tố điều kiện sống của người dân và văn hóa tộc người phải được chú ý ngay từ khâu xây dựng Dự án tái định cư; phân tích sâu hơn về tính không bền vững, sự tác động đến mối quan hệ cộng đồng, văn hóa tộc người, môi trường sản xuất, sinh kế tạo thu nhập, sự suy giảm niềm tin của người dân; nhận diện vấn đề cấp bách với tiêu chí rõ ràng hơn; làm rõ hơn quan điểm và các đề xuất, kiến nghị cần có cách tiếp cận bao quát hơn...

Kết thúc phiên họp, Hội đồng thống nhất nghiệm thu Đề tài ở mức “Đạt”, và Ban Chủ nhiệm Đề tài tiếp thu các ý kiến của Hội đồng để hoàn thiện.