Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, căn cứ Thỏa thuận tài trợ ngày 15/11/2017 giữa Ủy ban Dân tộc thay mặt Chính phủ Việt Nam và Đại sứ quán Ireland thay mặt Chính phủ Ireland về hỗ trợ cho các xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135 giai đoạn 2017-2020; theo quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách Nhà nước, Nghị quyết của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước năm 2018, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội việc bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và năm 2018, bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2018 từ nguồn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Ireland cho các tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Quảng Trị, Kon Tum và Trà Vinh.

Dự án Hỗ trợ các xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135 sử dụng nguồn vốn viện trợ ODA không hoàn lại của Chính phủ Ireland giai đoạn 2017-2020 do Ủy ban Dân tộc là cơ quan chủ quản dự án. Theo thỏa thuận tài trợ, các xã tham gia dự án không cố định trong suốt 4 năm thực hiện mà được bổ sung, thay thế mới trên cơ sở kết quả thực hiện hàng năm. Đối với năm 2018 là các xã đặc biệt khó khăn tại 5 tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Quảng Trị, Kon Tum và Trà Vinh.

Dự án “Hỗ trợ các xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135” sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Ireland đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư và Ủy ban Dân tộc là Cơ quan chủ quản Dự án phê duyệt văn kiện Dự án.

Tổng vốn ODA viện trợ không hoàn lại tối đa 12 triệu Euro cho giai đoạn 2017-2020 (mỗi năm 3 triệu Euro), số vốn cụ thể bố trí hàng năm phụ thuộc vào khả năng cân đối nguốn vốn của nhà tài trợ và kết quả thực hiện dự án. Tháng 11/2017 nhà tài trợ đã chuyển tiền thuộc năm tài khóa 2017 vào ngân sách nhà nước theo đúng cam kết để thực hiện trong năm 2018.

Tuy nhiên do khoản tiền viện trợ này được Chính phủ Ireland thông báo sau khi Quốc hội đã thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và năm 2018, dự toán ngân sách nhà nước năm 2018 (29/11/2017), nên khoản viện trợ này chưa được Quốc hội phê duyệt trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và năm 2018, chưa được bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước năm 2018 để phân bổ và giao cho các địa phương có liên quan.

Theo thỏa thuận được ký kết, đối với số vốn thuộc tài khóa năm 2017 đã được Ireland chuyển vào ngân sách nhà nước thì đến tháng 9/2018 Chính phủ Việt Nam phải bảo cáo tiến độ giải ngân nguồn vốn này. Trong trường hợp Chính phủ Việt Nam không đảm bảo cam kết có khả năng Chính phủ Ireland sẽ cắt nguồn viện trợ các năm tiếp theo. 

Do đó, để đảm bảo cho Dự án thực hiện giải ngân đúng tiến độ, đúng cam kết với nhà tài trợ, sử dụng hết vốn viện trợ không hoàn lại, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung danh mục kế hoạch đầu tư công trung hạn cho Dự án “Hỗ trợ các xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135” sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Ireland. 

Giao Chính phủ hằng năm xây dựng phương án sử dụng nguồn vốn viện trợ này để báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung kế hoạch đầu tư các năm tiếp theo trong giai đoạn 2018-2020; trên cơ sở đó, giao Chính phủ chủ động phê duyệt phân bổ chi tiết cho các địa phương triển khai thực hiện. Bổ sung dự toán thu viện trợ năm 2018 từ nguồn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Ireland đồng thời bổ sung tương ứng kế hoạch chi đầu tư từ nguồn vốn này cho 5 tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Quảng Trị, Kon Tum và Trà Vinh.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo thẩm tra tại phiên họp

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Tài chính-Ngân sách cho rằng, theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách Nhà nước và Nghị quyết 26/2016/QH14 của Quốc hội thì thẩm quyền xem xét quyết định bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và bổ sung dự toán Ngân sách Nhà nước năm 2018 thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Tuy nhiên, do đây là khoản viện trợ ODA không hoàn lại, có tính cấp bách hỗ trợ cho các xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135; nhà tài trợ đã chuyển tiền vào Ngân sách Nhà nước theo đúng cam kết; việc bổ sung nguồn vốn này không gây ảnh hưởng đến nợ công và bội chi Ngân sách Nhà nước đã được Quốc hội quyết định.

Ủy ban Tài chính-Ngân sách cho rằng cần có giải pháp giải quyết kịp thời vấn đề này, tránh ảnh hưởng đến tiến độ dự án đã được cam kết và uy tín của Việt Nam với nhà tài trợ. Do vậy, trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, nhất trí về nguyên tắc, cho phép Chính phủ tiếp nhận, phân bổ, giao vốn và chỉ đạo giải ngân theo tiến độ của dự án và đề nghị Chính phủ trình Quốc hội nội dung này tại kỳ họp thứ 6 để Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung dự toán Ngân sách Nhà nước năm 2018 theo đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước và Luật Đầu tư công.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách cũng lưu ý vấn đề này đến nay Chính phủ mới có Tờ trình là quá chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án; Đại sứ Ireland tại Việt Nam đã có thư phản ánh sự chậm trễ này đến Chủ tịch Quốc hội. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan rút kinh nghiệm về việc chậm trễ; khẩn trương xem xét trình cấp có thẩm quyết giải quyết kịp thời vướng mắc, tránh  xảy ra các trường hợp tương tự.

Tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính- Ngân sách. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí về mặt nguyên tắc cho phép Chính phủ tiếp nhận, phân bổ, giao vốn và chỉ đạo giải ngân theo tiến độ dự án và đề nghị Chính phủ chuẩn bị để báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 theo đúng quy định pháp luật; yêu cầu Chính phủ khẩn trương hoàn thiện các điều kiện giải ngân theo đúng cam kết, bảo đảm uy tín với nhà tài trợ./.