Ngày 18/7/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 30/2012/QĐ-TTg về tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc miền núi giai đoạn 2012-2015. Việc phân định các xã, thôn theo trình độ phát triển là cơ sở quan trọng để áp dụng cho các chính sách như: Chương trình 135; chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người hưởng lương trong lực lượng vũ trang công tác ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; chính sách hỗ trợ gạo cho học sinh tại các trường ở khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng hàng năm của Bộ Giáo dục và Đào tạo; chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân thuộc hộ nghèo ở vùng khó khăn; chính sách hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho người DTTS đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; các chính sách hỗ trợ về đất sản xuất, nước sinh hoạt, chính sách tín dụng ưu đãi... Qua quá trình thực hiện các chính sách trên, kinh tế - xã hội vùng dân tộc và miền núi đã đạt được những kết quả nhất định, khoảng cách phát triển giữa nhóm xã khu vực III với các nhóm xã khác đã được thu hẹp đáng kể.

Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Đinh Quế Hải phát biểu tại Hội thảo

Tuy nhiên, tiêu chí quy định tại Quyết định 30/2012/QĐ-TTg đến nay cần phải điều chỉnh, xác định lại cho phù hợp với tình hình thực tế, nhất là khi Thủ tướng Chính phủ đã ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016 - 2020. Để có cơ sở tiếp tục thực hiện các chính sách dân tộc giai đoạn 2016 - 2020 cần thiết phải ban hành tiêu chí mới nhằm xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi.

Việc xây dựng tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2016 - 2020 được UBDT tiếp tục thực hiện phân loại xã theo 3 khu vực dựa trên mức độ khó khăn và trình độ phát triển của các xã nhằm thực hiện các chính sách dân tộc phù hợp với từng khu vực. Tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn được lựa chọn theo  tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, đồng thời bổ sung các tiêu chí  khác phản ánh được mức độ đặc biệt khó khăn của thôn để xác định thôn đặc biệt khó khăn.

Tiêu chí để phân loại xã lấy cơ sở chủ yếu là tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo của xã theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016 - 2020 và tỷ lệ thôn đặc biệt khó khăn trên địa bàn xã, đây là tiêu chí bắt buộc. Đồng thời bổ sung một số tiêu chí cơ bản khác phản ánh  trình độ phát triển của xã. Nội dung tiêu chí để xác định xã khu vực II, khu vực III là giống nhau, chỉ khác nhau về mức độ, tỷ lệ đạt được để làm căn cứ phân loại.

Việc lựa chọn và xây dựng tiêu chí mới có nhiều ưu điểm , số lượng tiêu chí giảm hơn trước, đảm bảo công khai, minh bạch, dễ rà soát, thống kê; giảm thời gian, công sức trong quá trình tổ chức thực hiện; gắn thực hiện tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi với thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới.

Đóng góp ý kiến  tại Hội thảo, các đại biểu đều đồng tình và nhất trí  cao với việc xây dựng tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2016 - 2020. Các đại biểu đề nghị: Việc xây dựng Quyết định cần đảm bảo đúng quy định; lựa chọn tiêu chí sao cho phù hợp, hợp lý với điều kiện thực tế, đây là vấn đề khá nhạy cảm vì liên quan trực tiếp đến việc thực hiện nhiều chính sách trên địa bàn các thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi...

Phát biểu  kết luận Hội thảo, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Đinh Quế Hải yêu cầu Ban soạn thảo tiếp thu ý kiến đóng góp của các đại biểu, bổ sung, hoàn thiện dự thảo báo cáo, tờ trình, quyết định của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2016 - 2020. Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm nhấn mạnh, việc điều chỉnh các tiêu chí mới phải phù hợp, đảm bảo nguồn lực của quốc gia; các tiêu chí cần lựa chọn sao cho hợp lý, có tính thuyết phục nhất với giai đoạn hiện nay. Thứ trưởng đề nghị các đại biểu tiếp tục nghiên cứu và đóng góp ý kiến gửi về cho Ban soạn thảo tổng hợp.

Trong thời gian tới, UBDT sẽ tiếp tục tổ chức Hội thảo xin ý kiến các Bộ, ngành và hoàn thiện các thủ tục trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 9/2016.