Tham dự cuộc họp có Bí thư Trung ương Đảng, Bộ trưởng - Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Hầu A Lềnh, lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương.

Dấu ấn trong phát triển KT - XH vùng dân tộc thiểu số và miền núi

Theo báo cáo của Ủy ban Dân tộc - cơ quan Thường trực của Ban chỉ đạo và Chương trình, đến nay đã hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT- XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS và MN), giai đoạn 2021-2030. Hội đồng thẩm định Nhà nước đã thẩm định sơ bộ, yêu cầu giải trình, bổ sung, hoàn thiện báo cáo nghiên cứu khả thi. Ủy ban Dân tộc đang phối hợp với các bộ, ngành hoàn thiện báo cáo giải trình, tiếp thu, báo cáo nghiên cứu khả thi về Chương trình mục tiêu này.

Hiện, các cơ quan đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 33/2020/QĐ-TTg về tiêu chí phân định vùng đồng bào DTTS và MN theo trình độ phát triển giai đoạn 2021-2025; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 39/2020/QĐ-TTg về tiêu chí xác định các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, có khó khăn đặc thù giai đoạn 2021-2025; dự kiến kế hoạch vốn của Chương trình giai đoạn 2021-2025 và kế hoạch 2021; thành lập Văn phòng Điều phối chương trình để tham mưu giúp việc Ban chỉ đạo và lãnh đạo cơ quan Thường trực (Ủy ban Dân tộc) triển khai thực hiện các dự án, tiểu dự án của Chương trình.

Nghị quyết số 88/2019/QH14 của Quốc hội về phê duyệt Đề án tổng thể phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN giai đoạn 2021-2030 đặt ra mục tiêu lớn là đến năm 2025 phấn đấu mức thu nhập bình quân của người DTTS tăng trên 2 lần so với năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS mỗi năm giảm trên 3%; 100% xã có đường ô tô đến trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông; 70% thôn có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa; 100% số trường, lớp học và trạm y tế được xây dựng kiên cố; 99% số hộ được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện phù hợp khác; 90% đồng bào DTTS được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 100% đồng bào DTTS được xem truyền hình và nghe đài phát thanh…

Tỷ lệ học sinh mẫu giáo 5 tuổi đến trường trên 98%, người từ 15 tuổi trở lên đọc thông, viết thạo tiếng phổ thông đạt 90%, 98% đồng bào DTTS tham gia bảo hiểm y tế, 80% phụ nữ có thai được khám định kỳ, sinh con ở cơ sở y tế hoặc có sự trợ giúp của cán bộ y tế, giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng thể nhẹ cân xuống còn dưới 15%; 50% lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, trên 85% số xã, thôn có đủ cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH và đời sống…

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến phát biểu tại cuộc họp. - Ảnh: VGP/Lê Sơn

Nêu bật thành công, chỉ rõ bất cập

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình nêu rõ: Thực hiện Kết luận số 65-KL/TW, ngày 30/10/2019 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới, Nghị quyết số 88/2014/QH14 ngày 18/11/2019 và Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội khóa XIV về Đề án tổng thể và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN giai đoạn 2021-2030, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo hoàn thiện cơ bản hệ thống chính sách dân tộc.

Cụ thể, đã ban hành mới Nghị quyết số 12/NQ-CP ngày 15/02/2020 của Chính phủ, 1 Nghị định, 3 Quyết định quy phạm pháp luật của Thủ tướng Chính phủ, 1 Chương trình mục tiêu quốc gia riêng cho vùng đồng bào DTTS và MN với tổng số vốn bố trí giai đoạn 2021-2025 hơn 134.000 tỷ đồng và 41 chương trình, chính sách mang tính chiến lược, có ý nghĩa, tầm quan trọng và tác động đến sự phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng DTTS và MN. Trong đó có 15 chính sách trực tiếp và 26 chính sách chung có ưu tiên cho đồng bào DTTS, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giảm nghèo, phát triển sản xuất trong nông lâm nghiệp, thủy sản, giáo dục đào tạo, văn hóa xã hội...

Phó Thủ tướng Thường trực nhấn mạnh: Trong giai đoạn 2016-2020, tốc độ tăng trưởng kinh tế của các địa phương vùng đồng bào DTTS và MN khá cao, đạt bình quân 7% và tăng dần hàng năm, cao hơn bình quân chung cả nước. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Bước đầu hình thành vùng sản xuất nông lâm nghiệp hàng hóa: Cà phê, chè, cao su, tiêu, cây dược liệu, cây lấy gỗ và sản phẩm ngoài gỗ...

Kết cấu hạ tầng vùng DTTS từng bước hoàn thiện, gắn liền với sự nghiệp phát triển KT-XH từng vùng, từng bước nâng cao và đáp ứng nhu cầu của người dân. Hộ nghèo ở các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn giảm nhanh. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện rõ rệt, bản sắc văn hóa được quan tâm bảo tồn, phát huy. Cơ bản giải quyết được những vấn đề nổi cộm về di cư tự do, hoạt động tôn giáo trái pháp luật, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh, ổn định trật tự vùng đồng bào DTTS và MN.

Chính phủ đã chỉ đạo Uỷ ban Dân tộc cùng với các bộ, ngành và các địa phương liên quan tổ chức thành công Đại hội Đại biểu các DTTS toàn quốc lần thứ II ngày 04/12/2020 với sự tham dự của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các bộ, ngành và hơn 1.600 đại biểu ưu tú của 54 dân tộc anh em trên toàn quốc.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Thủ tướng Thường trực cũng chỉ rõ những tồn tại, bất cập trong quá trình thực hiện. Theo đó, một số chính sách về dân tộc chậm triển khai do thiếu vốn, kết cấu hạ tầng ở các vùng sâu, vùng xa còn thiếu thốn, di cư tự phát, thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt... chậm được giải quyết. Việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các đồng bào DTTS còn hạn chế; chất lượng giáo dục, y tế, văn hóa tuy được cải thiện nhưng vẫn còn ở mức trung bình thấp; tình hình an ninh, trật tự, tôn giáo ở vùng đồng bào DTTS và MN còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp.

Về một số công tác trọng tâm đã triển khai của Ban chỉ đạo Chương trình, Phó Thủ tướng Thường trực nhất trí với báo cáo của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc và ý kiến các đại biểu dự họp, sự chủ động và phối hợp tốt của các bộ, ngành, nhất là Ủy ban Dân tộc, cơ quan được giao chủ trì quản lý Chương trình trong việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thực hiện Đề án và Chương trình mục tiêu quốc gia tổng thể phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN giai đoạn 2021-2030. Về cơ bản các nhiệm vụ đều đang các bộ, ngành triển khai bảo đảm tiến độ.

Tuy nhiên, để thực hiện Chương trình từ năm 2021 như Nghị quyết của Quốc hội đã đề ra, Phó Thủ tướng Thường trực yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải “xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện rất nhuần nhuyễn, ăn khớp, chuẩn bị kỹ càng, đầy đủ các nội dung, cơ chế chính sách, nguồn lực để có thể triển khai thực hiện ngay khi được Quốc hội phê duyệt về vốn và Thủ tướng phê duyệt quyết định đầu tư”.

Trên cơ sở đó, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đề nghị các bộ, ngành trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình cần chủ động triển khai các nhiệm vụ trọng tâm, tổ chức triển khai thực hiện, có tiến độ cụ thể.