Chuyển đổi cây trồng trên đất lúa: Xây dựng chuỗi liên kết sản xuất với tiêu thụ

Trước áp lực về hạn hán, xâm nhập mặn ảnh hưởng xấu đến sản xuất lúa, giá lúa thấp và bấp bênh, cùng với đó, nhu cầu trong nước với sản phẩm ngô và đậu nành ngày càng tăng cao phục vụ chăn nuôi và thực phẩm. Do vậy, việc đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng cạn trên đất lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là rất cấp thiết.

Đưa cây màu xuống chân ruộng lúa

Ông Trương Vĩnh Hải – Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam chia sẻ: Thực hiện dự án “Xây dựng mô hình chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng ngô nhằm nâng cao giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp” giúp nông dân trao đổi chia sẻ kinh nghiệm trong sản xuất góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giảm chi phí đầu tư, tăng lợi nhuận trong sản xuất. Bên cạnh đó, kết quả đạt được của dự án sẽ tạo nên sự đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp, phá thế độc canh cây lúa, giảm áp lực sâu bệnh, hình thành những vùng sản xuất màu phù hợp.

Đến nay, chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên chân đất ruộng đang được nhiều địa phương khu vực ĐBSCL tích cực thực hiện, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn biến phức tạp. Như tại Đồng Tháp, kết quả phân tích hiệu quả kinh tế khi chuyển đổi từ đất lúa kém hiệu quả sang trồng ngô lai cho thấy, tổng thu nhập của mô hình trồng ngô lai trên đất lúa kém hiệu quả đạt 31.500.000 đồng/héc-ta trong khi chỉ tiêu này đối với lúa là 23.925.000 đồng/héc-ta. Lợi nhuận thu được của mô hình trồng ngô lai cao hơn lúa 66,6% do năng suất ngô tăng cao... Vụ xuân hè 2015 vừa qua, ông Nguyễn Văn Trường ở xã Vĩnh Xuân (Trà Ôn - Vĩnh Long) lại chọn cây bắp nếp để tham gia dự án “Cánh đồng mẫu cây màu” do Trung tâm Khuyến nông Vĩnh Long triển khai với diện tích 0,8 héc-ta. Kết quả, cuối vụ, ông thu được 11,2 tấn bắp, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt 34,9 triệu đồng, cao gấp 2 - 3 lần trồng lúa.

Liên kết sản xuất với tiêu thụ

Mặc dù hiệu quả thu hoạch mô hình trồng cây màu trên đất lúa kém hiệu quả tại các tỉnh vùng ĐBSCL đã được khẳng định, nhưng theo TS. Trần Văn Khởi, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đánh giá, khó khăn nhất trong việc chuyển đổi diện tích lúa năng suất thấp sang các cây trồng khác là khu vực ĐBSCL chưa có hệ thống thủy lợi chủ động tưới cho cây trồng cạn (bắp, đậu tương) vào mùa khô hay thoát nước trong mùa mưa để chuyển đổi cây trồng cạn trên đất trồng lúa nước. Sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún nên doanh nghiệp khó tổ chức thu mua sản phẩm. Ứng dụng cơ giới còn hạn chế, đẩy chi phí giá thành lên cao….

Để mô hình thành công và nhân rộng, ông Khởi cho rằng, việc xây dựng chuỗi liên kết sản xuất với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm là điều kiện then chốt để mô hình thành công và bền vững. Đối với các vùng chuyển đổi ngô trên đất lúa khi thực hiện cần quy hoạch cụ thể vùng trồng, loại đất trồng, cơ cấu cây trồng và cải tạo hệ thống thủy lợi cho phù hợp, tránh úng khi mưa, đủ nước tưới trong mùa khô. Có chính sách đặc thù, đầu tư khuyến công cho mô hình trọn gói từ máy làm đất, gieo hạt, thu hoạch, tách hạt đến sấy, để nông dân thấy rõ lợi ích của đầu tư cơ giới hóa, hạ giá thành sản xuất. Đây là điểm mấu chốt, góp phần làm cho mô hình có tính ổn định lâu dài ngoài sản xuất, sau khi kết thúc mô hình ở các điểm.

Tôm giống tiêu thụ khó"

Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất tôm giống đang đồng loạt áp dụng nhiều chính sách khuyến mại để tiêu thụ sản phẩm. Điều này cho thấy nguồn cung ứng tôm giống hiện rất dồi dào phong phú, không còn hiện tượng sốt “nóng”, “lạnh”, như những năm trước đây mỗi khi bước vào vụ tôm. Thậm chí, tại nhiều vùng nuôi tôm ở các tỉnh Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Bạc Liêu, Cà Mau, đang có nhiều doanh nghiệp tôm giống miền Trung “tấn công” vào các ao tôm với các chiêu thức bán hàng thông qua các đại lý. Các đại lý này nằm rải rác khắp các ấp, xã vùng sâu, vùng xa và là nơi trung chuyển tôm giống của doanh nghiệp đến tận các ao tôm. Các đại lý này cũng đang áp dụng nhiều chiêu thức khuyến mãi, nhiều mức giá để tăng doanh thu cho công ty. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nhiều hộ nuôi đã neo ao nên nhu cầu về tôm giống giảm mạnh.

Đồng bằng sông Cửu Long: Trái cây cuối vụ giảm giá

Đã cuối vụ trái cây hè, sản lượng không nhiều, nhưng giá một số loại trái cây tại miền Tây lại liên tục giảm. Nguyên nhân do sức tiêu thụ trên thị trường thấp, đặc biệt ở các tỉnh phía Bắc. Hiện giá một số loại trái cây như sầu riêng, chôm chôm nhãn, chôm chôm Thái, bơ… đang giảm khoảng 30% so với đầu vụ. Cụ thể như giá chôm chôm thường chỉ còn từ 3.000 - 5.000 đồng/kg; sầu riêng hạt lép mua xô tại vườn giá bình quân chỉ khoảng 18.000 - 20.000 đồng/kg. Các vựa thu mua chôm chôm tại các huyện Xuân Lộc, Long Khánh, cũng nằm trong tình trạng gặp khó khăn khi xuất bán hàng ra thị trường miền Bắc và Trung Quốc. Mặc dù vào thời điểm hiện tại những nhà vườn trồng sầu riêng và chôm chôm đã bước vào đợt thu hoạch cuối vụ (vét vườn). Để có vụ thu hoạch trái cây hè năm nay, nông dân phải đổ chi phí đầu tư cao hơn hẳn mọi năm để vườn cây vượt qua giai đoạn hạn hán, xâm nhập mặn. Dù đầu tư cao, năng suất nhiều vườn cây vẫn bị giảm mạnh, thậm chí còn ảnh hưởng đến các vụ sau. Vậy nhưng vẫn có những vườn cây bị mất trắng, nhà vườn càng gặp khó khăn hơn khi vào đợt thu hoạch rộ, trái cây lại bị rớt giá, kéo dài cho đến cuối vụ.

Bình Thuận: Thanh long giảm giá mạnh

Chỉ trong vòng chưa đến nửa tháng, giá thanh long ở Bình Thuận đã giảm gần một nửa. Nếu như 2 tuần trước, giá thanh long loại 1 vào khoảng 25.000 đồng/kg, nông dân không có hàng để bán, thì đến nay thương lái chỉ còn thu mua ở mức 9.000 - 14.000 đồng. Nguyên nhân là do thanh long bắt đầu chín hàng loạt, hàng đổ về ồ ạt trong khi thương lái không thu mua nhiều như trước nên xảy ra hiện tượng ép giá. Trước tình hình này, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận đã đề nghị các thương nhân Trung Quốc có thể liên doanh đầu tư với doanh nghiệp của tỉnh hoặc đăng ký thành lập doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài để kinh doanh. Dự báo, giá thanh long sẽ tiếp tục giảm sâu trong vòng một tháng tới bởi đầu ra của loại nông sản này vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào sự chi phối của thương lái.

Đồng Tháp: Giá chuối tăng

Thời điểm đầu tháng 7, giá chuối nguyên liệu các loại trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp tăng cao khiến bà con nông dân rất phấn khởi. Giá chuối xiêm từ 15.000 - 20.000 đồng/nải lớn; loại nhỏ 10.000 - 12.000 đồng/nải; chuối già 10.000 - 15.000 đồng/nải; chuối cau loại lớn 20.000 đồng/nải; loại nhỏ 13.000 - 15.000 đồng/nải; tăng hơn 30% so với thời điểm đầu năm. Tuy nhiên, nông dân trồng chuối vẫn có chung một nỗi lo là giá chuối thường không ổn định và phụ thuộc theo việc thu mua của thương lái. Nếu giữ mức giá ổn định thì chuối là loại cây trồng có thể mang lại thu nhập cao cho nông dân. Bên cạnh nguồn thu chính từ chuối nguyên liệu thì bắp chuối cũng mang lại nguồn thu đáng kể. Theo giải thích của các thương lái, giá chuối nguyên liệu các loại tăng là do nhu cầu sử dụng chuối cho việc xuất bán đang tăng cao. Các chủ vựa lớn thu mua chuối để xuất bán cho các tỉnh thuộc khu vực miền Đông Nam bộ, miền Trung và xuất khẩu sang các nước lân cận. Thêm vào đó, lượng chuối cung ứng tại các nhà vườn thời gian qua giảm khiến việc thu mua chuối gặp khó khăn.

Hơn 10 tấn vải thiều đã xuất sang thị trường Úc

Theo Thương vụ Việt Nam tại Úc, trong tháng 6 đã có hơn 10 tấn vải thiều Lục Ngạn được xuất khẩu sang Úc. Mặc dù giá thành nhập khẩu vải năm nay thấp hơn năm ngoái do giảm chi phí vận chuyển vào miền Nam chiếu xạ và được trợ giá vận chuyển bằng đường hàng không, nhưng vải Việt Nam vẫn phải cạnh tranh với vải Trung Quốc vận chuyển bằng đường biển có giá thành thấp hơn hẳn. Tuy nhiên, vải thiều Việt Nam tiếp tục được thị trường Úc đón nhận do chất lượng ngon hơn. Trước đó, ngày 20/6/2016, Bộ Nông nghiệp và Nguồn nước Úc đã chính thức công nhận Trung tâm chiếu xạ Hà Nội được phép xử lý chiếu xạ quả vải tươi xuất khẩu. Đây là cơ sở chiếu xạ thứ 3 được Úc công nhận sau 2 cơ sở tại TP. Hồ Chí Minh là Công ty chiếu xạ Sơn Sơn và Công ty cổ phần chiếu xạ An Phú. Việc công nhận chất lượng chiếu xạ của Trung tâm chiếu xạ Hà Nội giúp vải thiều có thể tiết kiệm chi phí và thời gian vận chuyển vào TP. Hồ Chí Minh xử lý để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Úc. Từ đó, giá thành của vải thiều xuất khẩu sẽ giảm, tăng tính cạnh tranh.

Úc bắt đầu đánh giá để nhập thanh long Việt

Theo Bộ Công Thương, cuối tháng 6 vừa qua một đoàn cán bộ của Bộ Nông nghiệp và Nguồn nước Úc đã thăm TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh Long An, Tiền Giang và Bình Thuận để thị sát quy trình trồng và sản xuất thanh long ở Việt Nam. Đoàn Úc thăm các nông trường, các cơ sở đóng gói và xử lý nhằm tìm hiểu về việc trồng, thu hoạch quả thanh long cũng như các hoạt động tiền xuất khẩu. Theo Thương vụ Việt Nam tại Úc, chuyến thăm này là một phần nội dung quan trọng của quá trình phân tích rủi ro. Dự kiến vào cuối năm nay, Chính phủ Úc công bố dự thảo báo cáo về quá trình đánh giá này để tham vấn rộng rãi công chúng. Sau khi vượt qua các quy trình theo quy định của Úc, quả thanh long Việt Nam có thể được chấp nhận để nhập khẩu vào Úc.

Lâm Đồng: Phát triển rau rừng thành rau thương phẩm

Tại Lâm Đồng, khoảng 2 năm trở lại đây, phong trào trồng rau rừng trở nên khá phổ biến. Sức tiêu thụ trên thị trường cũng ngày tăng dần do rau được đảm bảo tính sạch trong quá trình trồng. Ngoài Lâm Đồng, nhu cầu sử dụng rau rừng làm thực phẩm của người dân TP. Hồ Chí Minh là rất lớn. Nhiều nhà hàng đã đưa vào thực đơn những loại rau rừng mới này. Chính bởi thế, lượng rau cung cấp ra thị trường chưa đáp ứng được nhu cầu. Việc phát triển rau rừng thành rau thương phẩm không chỉ góp phần đa dạng hóa sản phẩm rau mang thương hiệu rau Lâm Đồng, mà còn là cách vừa bảo tồn nguồn gien quý, vừa đảm bảo cung cấp cho thị trường những chủng loại rau sạch, đảm bảo sức khỏe con người.

Giá trị xuất khẩu cà phê giảm

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, 6 tháng đầu năm, ngành cà phê đã xuất khẩu được gần 1 triệu tấn. So với cùng kỳ năm ngoái thì khối lượng tăng hơn 38%, giá trị tăng hơn 16%. Tuy nhiên, do giá thế giới giảm liên tục khiến giá trị xuất khẩu cà phê giảm mặc dù khối lượng có tăng. Trên thực tế, ngành cà phê cả nước có một năm nhiều khó khăn. Từ đầu vụ tháng 10 năm ngoái đến nay, cà phê gặp phải tình trạng khô hạn nặng nề chưa từng thấy, ảnh hưởng nặng đến 5 tỉnh Tây Nguyên. Trước tình hình khó khăn của ngành, ngay từ đầu vụ, Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng tháo gỡ khó khăn, cải tạo hồ đập đối phó khô hạn, giãn nợ cho người trồng cà phê… Đồng thời, kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục cho doanh nghiệp xuất khẩu cà phê vay vốn ngoại tệ theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ. Sau đó, Ngân hàng Nhà nước đã có văn bản chấp thuận nên ngành cà phê đã giữ được kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm. Hiện các doanh nghiệp cà phê mong muốn ngân hàng cải tiến các thủ tục tiếp cận vốn. Các địa phương đẩy mạnh tiến độ cấp sổ đỏ cho người dân để họ lấy đó làm tài sản thế chấp vay vốn trồng cà phê.

Tiêu thụ nông sản vùng đồng bào dân tộc, miền núi: Kinh nghiệm từ các địa phương

Mặc dù các tỉnh miền núi đều có những mặt hàng nông sản đặc sản nhưng việc liên kết tiêu thụ nông sản nói chung và các sản phẩm đặc trưng nói riêng vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập. Vượt qua những khó khăn, bất cập này, một số địa phương trong cả nước đã tìm được hướng đi mới trong việc xúc tiến tiêu thụ sản phẩm.

Hình thành những vùng nông sản mới

Bình Liêu là huyện miền núi nằm ở phía Đông Bắc của tỉnh Quảng Ninh với các sản phẩm nông sản đặc trưng: Miến dong Bình Liêu, tinh dầu hồi, dầu sở, mật ong rừng, cây dược liệu... Trong đó, miến dong là một trong bốn sản phẩm thế mạnh được huyện Bình Liêu lựa chọn để phát triển thành hàng hóa trong năm 2016. Trên cơ sở đó, huyện đã quy hoạch và phát triển vùng nguyên liệu dong riềng với 170 héc-ta dong riềng tại các xã Húc Động, Lục Hồn, Đồng Tâm… Thành lập các HTX kinh doanh tổng hợp, nhằm liên kết sản xuất, phát huy tri thức bản địa của đồng bào dân tộc thiểu số địa phương để sản xuất, chế biến thành sản phẩm miến dong. Nhờ trồng dong riềng và sản xuất miến dong, nhiều hộ gia đình có nguồn thu nhập ổn định, thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Cùng với cây dong riềng, huyện cũng đưa ra và triển khai mô hình “Khôi phục và phát triển cây sở giai đoạn 2014 - 2020”. Theo đó, để thực hiện mục tiêu phục hồi 30 héc-ta rừng sở, dự án sẽ tổ chức các lớp tập huấn trồng, chăm sóc cây sở, hỗ trợ vốn, giống, đảm bảo đầu ra sản phẩm cho các hộ trồng sở. Sau hơn một năm triển khai, dự án bước đầu tạo ra vùng trồng, sản xuất nguyên liệu sở tập trung.
Để đảm bảo nguồn dược liệu quý hiếm, huyện Bình Liêu đã triển khai quy hoạch, trồng, phát triển vùng trồng cây dược liệu tập trung tại 5 xã: Đồng Văn, Hoành Mô, Đồng Tâm, Lục Hồn, Vô Ngại với tổng diện tích 280 héc-ta. Trong đó, huyện hỗ trợ 60% cây giống cho các thôn, bản đặc biệt khó khăn, 40% cho các vùng còn lại.

Có thể khẳng định, việc xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm nông sản của huyện Bình Liêu đang đi đúng hướng. Điều này đã góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân, hình thành nên các vùng chuyên canh, vùng nguyên liệu tập trung và các sản phẩm nông sản đặc trưng riêng biệt của huyện.

Hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm

Trong khi đó, tỉnh Bình Thuận lại chọn hình thức hỗ trợ trực tiếp cho đồng bào tiêu thụ nông sản. Theo đó, kể từ năm 2016, ngân sách tỉnh tiếp tục hỗ trợ cước vận chuyển đối với vật tư, hàng hóa phục vụ đầu vào của sản xuất (bắp giống, lúa giống và phân hóa học). Đối với thu mua sản phẩm, ngân sách tỉnh không thực hiện trợ cước tiêu thụ sản phẩm mà chỉ hỗ trợ các chi phí bao bì, bốc xếp và hoa hồng thu mua. Chính sách đầu tư ứng trước, trợ cước vận chuyển là chính sách đặc thù của tỉnh Bình Thuận. Trong những năm qua, chính sách này đã góp phần giúp các hộ đồng bào đủ giống, vật tư phục vụ sản xuất, bán sản phẩm không bị ép cấp, ép giá.

Theo số liệu của Trung tâm Dịch vụ miền núi – Ban Dân tộc tỉnh Bình Thuận, hàng năm, Trung tâm đầu tư cho các hộ đồng bào sản xuất gần 3.000 héc-ta bắp lai, thu mua 8.000 tấn bắp lai thương phẩm của các hộ đồng bào đưa đi tiêu thụ trong và ngoài tỉnh thông qua chính sách trợ cước vận chuyển. Để có thể thu mua hết lượng bắp lai thương phẩm do các hộ đồng bào sản xuất ra với giá cả cao nhất, Trung tâm đã đề ra một số giải pháp sau: Thứ nhất, các cấp ủy, chính quyền địa phương các xã được thụ hưởng chính sách phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để các hộ đồng bào nắm được chủ trương, chính sách của tỉnh trong từng giai đoạn cụ thể. Thứ hai, tăng cường công tác khuyến nông, nâng cao năng suất cây trồng. Đặc biệt, hướng dẫn đồng bào phương pháp thu hoạch, bảo quản sản phẩm để có bắp lai thương phẩm có chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Hiện nay, vẫn còn một bộ phận không nhỏ các hộ đồng bào còn có tư tưởng ỷ lại, chưa chú trọng đến việc bảo quản bắp lai sau thu hoạch như: Bẻ không tủ, bẻ bắp khi còn xanh, thu hoạch gặp mưa không che đậy làm giảm phẩm cấp hạt bắp dẫn đến giá bán thấp. Nếu nâng cao được chất lượng sản phẩm khi thu hoạch sẽ góp phần làm tăng giá trị của hạt bắp lai. Thứ ba, nghiên cứu các cơ chế thu mua sao cho phù hợp với từng địa bàn. Trong đó lưu ý đến hoạt động của hệ thống cửa hàng, đại lý tại các thôn, xã để hướng dẫn các hộ đồng bào sản xuất, thu hoạch và thu mua sản phẩm cho Trung tâm.

Trong thời gian tới, Trung tâm Dịch vụ miền núi sẽ tiếp tục phát huy kết quả làm được và xứng đáng là “bà đỡ” của vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Chất lượng tiêu giống không đảm bảo

Giá tiêu giống ở các tỉnh Tây Nguyên đang tăng mạnh do bà con có xu hướng phá bỏ cà phê, cao su để trồng hồ tiêu. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là chất lượng các loại tiêu giống không đảm bảo, gây thiệt hại cho bà con nông dân.

Bước vào mùa trồng tiêu, giá tiêu giống (cành ác) tăng lên tới 35.000 đồng/dây. Mức “siêu lợi nhuận” này đã khiến các cơ sở sản xuất giống mọc lên nhiều, ươm các loại giống không đảm bảo chất lượng để cung cấp cho nông dân. Hầu hết các vườn ươm tiêu giống ở các huyện như: Chư Pưh, Đắk Đoa, Mang Yang… đều chung thực trạng này. Bởi trên thực tế hiện vẫn chưa có tiêu chuẩn chất lượng cụ thể cho các vườn tiêu giống. Các hộ gia đình ươm giống chủ yếu dựa vào kinh nghiệm và học hỏi cách ươm giống từ bạn bè. Ngay cả việc kiểm tra cũng chủ yếu chỉ ở mặt thủ tục hành chính, chất lượng cây giống chỉ dựa trên mắt thường. Còn nếu như giống đã nhiễm hoặc đang mang trong mình mầm bệnh thì rất khó nhận biết.

Theo Chi Cục trồng trọt tỉnh Gia Lai, đối với cây tiêu, do chu kỳ kinh doanh dài, thời gian kiến thiết cơ bản trước khi thu hoạch mất từ 3 - 4 năm nên khâu chọn giống là đặc biệt quan trọng. Nếu có thiếu sót trong khâu chọn giống ban đầu thì sẽ gây thiệt hại nặng về sau này. Vì vậy, trước mắt, Chi cục khuyến cáo người trồng tiêu nên mua giống ở các vườn ươm có uy tín như Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hồ tiêu tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên hoặc Trung tâm Nghiên cứu giống cây trồng tại các tỉnh. Đây là những cơ sở đã được cấp phép kinh doanh cây giống, cây giống có nguồn gốc xuất xứ. Sắp tới, khi Bộ NN&PTNT công bố danh mục giống hồ tiêu được phép trồng và sản xuất ở Việt Nam thì Sở NN&PTNT mới có cơ sở để duy trì và phát triển cây đầu dòng ở mỗi huyện nhằm đảm bảo chất lượng cũng như tiện lợi cho nhu cầu sản xuất của người dân.

Gia Lai: Mô hình cánh đồng mía mẫu lớn của đồng bào Jrai

Trong xu thế hội nhập kinh tế hiện nay, giá mua mía do thị trường quyết định. Vậy nên, giải pháp tăng lợi nhuận cho nông dân trồng mía là hình thành cánh đồng mía mẫu lớn để áp dụng đồng bộ cơ giới hóa các khâu trồng, chăm sóc mía, tăng năng suất mía trên đơn vị canh tác.

Với mục đích giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, Công ty TNHH một thành viên Thành Thành Công Gia Lai cùng chính quyền địa phương đã vận động các hộ đồng bào dân tộc Jrai có đất nằm liền kề nhau cùng hợp thửa để thực hiện cánh đồng mía mẫu lớn. Hiện tại đã có 23 hộ dân tình nguyện cùng góp 24 héc-ta đất để thực hiện chương trình này. Công ty tổ chức làm dịch vụ cơ giới hóa từ khâu trồng - chăm sóc - thu hoạch mía; chuyển giao cho nông dân giống mía mới năng suất cao. Đồng hành với người dân thực hiện canh tác mía theo mô hình cánh đồng mẫu lớn bằng các chính sách ưu đãi: Cử cán bộ kỹ thuật cùng tham gia giám sát, hướng dẫn kỹ thuật, đầu tư 100% chi phí sản xuất như làm đất, giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, ưu tiên thu mua dứt điểm sản lượng mía; bảo hiểm lợi nhuận cho nông dân trong 3 vụ đầu…

Đây là một trong những mô hình cánh đồng mẫu lớn đầu tiên với sự tham gia của 100% hộ đồng bào dân tộc Jrai. Theo ước tính, với sự đầu tư đồng bộ ở tất cả các khâu, năng suất mía bình quân sẽ đạt trên 70 tấn/héc-ta, đảm bảo người trồng mía lợi nhuận sẽ cao hơn so với trồng lúa 1 vụ và các loại cây trồng khác. Ngoài cánh đồng mẫu lớn tại xã Chư Mố, công ty đang tập trung triển khai một số cánh đồng mía mẫu lớn khác như: Cánh đồng Chrô Pơnan (huyện Phú Thiện) rộng 30 héc-ta có 21 hộ tham gia. Cánh đồng buôn Bir (thị xã Ayun Pa) 21 héc-ta với sự đóng góp của 23 hộ và một cánh đồng mẫu lớn tại huyện Krông Pa rộng 21,3 héc-ta…

Thành công của những mô hình điểm này là tiền để giúp nông dân các địa phương trong vùng có điều kiện tham quan, học tập để nhân rộng ra nhiều xã khác.

Ninh Thuận: Sản lượng nho đạt thấp

Vụ nho năm nay, do ảnh hưởng của thời tiết bất lợi, gốc nho bị lão hoá khiến nho Ninh Thuận có chất lượng kém, sản lượng thấp.

Theo chủ một trang trại nho ở Ninh Thuận, nho sạch và an toàn thường được thương lái thu mua tại vườn với giá từ 25.000 - 45.000 đồng/kg tuỳ loại. Tuy nhiên, năm nay, do ảnh hưởng của thời tiết nên nho chất lượng kém chỉ bán được với giá 10.000 - 15.000 đồng/kg. Đặc biệt, có những thời điểm nắng nóng kéo dài khiến cây nho khó phát triển, khô bông, khó đậu quả. Kèm theo đó là sâu bệnh hoành hành, năng suất chỉ đạt khoảng 50% so với mọi năm. Toàn tỉnh Ninh Thuận hiện có khoảng 1.100 héc-ta trồng nho, tập trung chủ yếu ở các huyện Ninh Phước, Ninh Hải và Ninh Sơn. Với gần 350 héc-ta, xã Phước Thuận, huyện Ninh Phước là nơi có diện tích nho nhiều nhất. Phần lớn diện tích của xã trồng 2 giống nho Red Cardinal và NH01-48. Chính do cơ cấu giống nghèo nàn, bất lợi trong việc cạnh tranh trên thị trường đã khiến nhiều hộ trồng nho chán nản, chuyển sang cây trồng khác.

Trước tình hình này, Viện Nghiên cứu bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố đã nghiên cứu và chọn tạo được giống nho mới nhằm đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất. Đó là giống nho xanh NH01-152. Hiện nay, xã Phước Thuận đã đưa vào sản xuất thí điểm khoảng 50 héc-ta giống nho mới này và đang triển khai trồng mới trên diện rộng. Giống nho NH01-152 có thời gian sinh trưởng từ 125 - 140 ngày nên sản xuất 2 vụ/năm. Được trồng trong điều kiện thâm canh, giống nho này cho năng suất cao, trên 20 tấn/héc-ta. Tuy nhiên, Viện cũng khuyến cáo bà con phải tuân thủ đúng quy trình từ khâu chọn giống, chọn đất, chăm sóc và thu hoạch theo tiêu chuẩn VietGAP. Nếu tuân thủ đúng quy trình này, năng suất đem lại tăng khoảng 25% và lợi nhuận tăng 15 - 20%.

Quảng Ngãi: Ngư dân đổ xô khai thác rong mơ

Những ngày này, hàng trăm hộ dân các xã khu đông huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) đổ xô khai thác rong mơ vùng ven biển bán cho thương lái. Việc khai thác rong mơ ồ ạt đã gây tác động xấu đến môi trường sinh thái biển.

Từ 6 giờ sáng, ngư dân các xã khu đông huyện Bình Sơn đã đi thuyền nhỏ hoặc ghe thúng đến các vùng rạn ven bờ khai thác rong mơ. Sau đó, hàng được tập kết và phơi khô dọc theo bãi biển. Rong mơ khô bán tại bãi biển có giá 5.000 đồng/kg. Tính trung bình mỗi ngày người dân khai thác được 200 - 300 kg rong mơ, trừ chi phí thu nhập cũng khoảng 1 triệu đồng để cải thiện đời sống. Thậm chí, có những thời điểm phía Trung Quốc tiêu thụ mạnh, giá rong mơ khô đã tăng đến 12.000 đồng/kg.

Các chuyên gia cho hay, rong mơ được chiết xuất làm keo aginat dùng trong y dược, sản xuất phân bón và thức ăn chăn nuôi. Bên cạnh đó, rong mơ có vai trò quan trọng trong quá trình điều hòa hệ sinh thái môi trường biển, là nơi trú ẩn sinh sản của một số loài động vật, thủy sản biển. Trước tình hình này, Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thủy sản Quảng Ngãi yêu cầu các địa phương khuyến cáo người dân tránh khai thác rong mơ ồ ạt gây tác động xấu đến môi trường sinh thái biển, gây nguy cơ cạn kiệt nguồn thủy sản ven bờ. Vì vậy, các địa phương đã đưa ra giới hạn thời gian khai thác. Theo đó, người dân chỉ được phép khai thác rong mơ từ thời điểm tháng 6 đến cuối năm; dùng lưỡi liềm cắt rong mơ để lại gốc tối thiểu 25cm nhằm bảo vệ hệ sinh thái biển, tạo điều kiện cho thủy sản sinh trưởng, phát triển. Riêng huyện Lý Sơn đã ban hành lệnh cấm khai thác rong mơ nhằm bảo tồn hệ sinh thái biển đảo nơi đây. Lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi cũng có kế hoạch quy hoạch vùng, quy định thời gian khai thác rong mơ. Điều này vừa tạo điều kiện thu nhập cho người dân vùng ven biển vừa bảo tồn loài thực vật biển này nhằm phát triển kinh tế bền vững cho bà con ngư dân.

Chọn tiêu giống chuẩn không dễ!

Cây giống là yếu tố tác động đầu tiên đến sự thành bại của nhà nông trong việc đầu tư. Vài năm gần đây, do nhu cầu tiêu giống cao nên không ít cơ sở sản xuất giống chạy theo lợi nhuận, ươm các dây giống không đảm bảo chất lượng để cung cấp cho nông dân.

Thận trọng khi chọn mua tiêu giống

Hiện nay, tại nhiều địa phương ở khu vực Tây Nguyên, tình trạng bùng phát vườn ươm các loại giống cây trồng đang khá phổ biến, trong khi lực lượng chức năng không kiểm soát được. Tại các cơ sở ươm và bán tiêu giống, giá tiêu giống dao động từ 5.000 – 6.000 đồng/bầu (bán sỉ) và 8.000 đồng/bầu (bán lẻ). Trong khi đó, theo báo giá của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, giá thành mỗi bầu tiêu giống đạt chuẩn đã là 9.000 đồng. Với giá bán chỉ 5.000 – 6.000 đồng, khả năng những sản phẩm trôi nổi bán ngoài thị trường này không đạt chất lượng.

Qua khảo sát thực tế tại một vài vườn ươm tại Gia Lai cho thấy, hầu hết các vườn ươm đều mua hom tiêu ngẫu nhiên ở các nhà vườn, về cắt thành từng đoạn ngắn rồi ươm vào bầu để bán. Người mua cũng chọn tiêu giống theo hình thức cảm quan bên ngoài. Tức là cây mầm lá xanh tốt, ngọn mập mạp, nhìn khỏe khoắn là được. Người tinh ý hơn thì chọn cây có rễ khỏe khoắn, vì với cây tiêu bộ rễ rất quan trọng. Nhưng cả hai tiêu chí này, người ươm tiêu giống đều có thể “tạo ra” bằng cách phun thuốc kích thích, phun phân bón lá…

Trên thực tế, để phân biệt được giống tiêu chất lượng tốt rất khó vì dây tiêu giống non rất khó phân biệt. Muốn có một bầu tiêu giống đạt chất lượng phải qua nhiều khâu đoạn kỹ thuật nghiêm ngặt. Chính vì vậy, bà con mua giống tiêu cần đến các cơ sở vườn ươm có uy tín, bởi giống tiêu được chọn lọc từ những vườn năng suất cao sẽ không nhiễm sâu bệnh. Đối với cây tiêu đạt tiêu chuẩn trồng phải có ít nhất từ 5 - 6 lá, chiều cao ít nhất trên 20 cm. Đặc biệt, bà con cần xem bộ rễ có phát triển không. Nếu cây tiêu phát triển tốt mà không có bộ rễ thì khi trồng sẽ gặp rủi ro rất lớn. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khuyến cáo, việc phân biệt các giống tiêu rất dễ nhầm lẫn, bà con nên lựa chọn giống tiêu tại các vườn ươm bán cây giống uy tín. Hoặc liên hệ trực tiếp các chủ vườn tiêu lân cận để cắt hom nhân giống.
Các giống tiêu đang trồng phổ biến

Giống tiêu Vĩnh Linh

Có nguồn gốc từ tỉnh Quảng Trị. Kích thước lá trung bình, thon, dài, màu xanh đậm. Giống này sinh trưởng khỏe mạnh, cành vươn rộng, chùm quả trung bình, quả to đóng dày trên chùm quả (còn gọi là “gié”). Giống tiêu Vĩnh Linh thường cho quả muộn hơn 1 năm so với các giống tiêu khác.

Giống tiêu sẻ

Gồm có các giống tiêu sẻ ở khu vực Bà Rịa, Đắk Lắk, Lộc Ninh (Bình Phước)… Đặc điểm chung của các giống tiêu sẻ là lá nhỏ, mép lá hơi gợn sóng, hình dáng lá thuôn dài. Chùm quả ngắn nhưng quả to và đóng dày trên gié. Tán lá hẹp, cho quả sớm và rất sai trong những năm đầu. Nhược điểm của giống tiêu sẻ là dễ bị nhiễm bệnh chết héo và năng suất giảm dần nếu không chăm bón kỹ.
Giống tiêu Ấn Độ

Có nguồn gốc từ Ấn Độ, được trồng đầu tiên ở Bà Rịa, sau đó được các địa phương khác như Đắk Lắk, Bình Phước, Gia Lai đem về trồng thử. Đặc tính của giống tiêu Ấn Độ là: Cây sinh trưởng khỏe mạnh, kích thước lá trung bình, mép lá gợn sóng rõ, cho quả sớm, gié quả dài, quả to.

Giống tiêu Phú Quốc

Giống tiêu Phú Quốc có nguồn gốc từ Campuchia, kích thước lá trung bình – nhỏ, mép lá gợn sóng. Giống cho quả sớm sau khi trồng, chùm quả to trung bình 8 -10cm, quả to đóng dày trên gié. Giống tiêu này gần tương tự với giống tiêu sẻ Lộc Ninh. Nhược điểm của giống tiêu này là chống chịu bệnh chết nhanh chết chậm kém, dễ mắc các bệnh về rễ.

Giống tiêu trâu

Đây là giống tiêu phổ biến ở nhiều địa phương trên cả nước. Giống này sinh trưởng mạnh, lá to, xanh đậm, hình dạng bầu phía cuống lá nhìn giống lá trầu. Dây to, cành khỏe. Chống chịu bệnh tật tốt, phù hợp với nhiều thổ nhưỡng và khí hậu khác nhau. Nhược điểm là cho ít quả, năng suất kém, không phù hợp để canh tác. Giống thường dùng để làm gốc ghép cho các giống tiêu khác. Tuy nhiên cách nhân giống này ít phổ biến.